Một nghiên cứu từ Đại học Harvard cho thấy, những đứa trẻ sống gần thiên nhiên – công viên, vườn cây, hàng rào xanh – thường có khả năng tư duy, tập trung và điều hành tốt hơn. Kết quả này đang làm dấy lên mối lo ngại về thực trạng “bê tông hóa” trong đô thị hiện nay.
Bất ngờ từ nghiên cứu của Harvard
Khi bàn đến trí thông minh của trẻ, phụ huynh thường nghĩ ngay đến di truyền, chế độ dinh dưỡng, trường học chất lượng hay giáo dục sớm. Tuy nhiên, một công trình nghiên cứu từ Đại học Harvard và Trường Y tế Công cộng T.H. Chan lại chỉ ra một yếu tố bất ngờ: cây xanh quanh nơi trẻ sống.
Nghiên cứu được tiến hành tại Boston (Mỹ), với dữ liệu từ hàng trăm trẻ em tiểu học. Các nhà khoa học đối chiếu chức năng nhận thức của trẻ – bao gồm khả năng ghi nhớ, tập trung và điều hành tư duy – với mức độ tiếp xúc của các em với không gian xanh, từ công viên lớn đến những mảng cây nhỏ quanh khu dân cư.
Kết quả cho thấy, trẻ sống tại khu vực có mật độ cây xanh cao đạt điểm số tốt hơn đáng kể trong các bài kiểm tra chức năng nhận thức, so với những trẻ sống ở nơi thiếu vắng thiên nhiên, dù các yếu tố khác như thu nhập gia đình, trình độ học vấn của cha mẹ hay chất lượng trường học là tương đương.
Vì sao cây xanh lại giúp trẻ thông minh hơn?
Theo các chuyên gia, có ít nhất ba cơ chế sinh học và tâm lý lý giải cho mối liên hệ giữa thiên nhiên và sự phát triển trí tuệ của trẻ:
Thứ nhất, cây xanh giúp giảm căng thẳng. Môi trường tự nhiên làm giảm mức cortisol – hormone gây stress – trong cơ thể trẻ, từ đó giúp trẻ duy trì tâm trạng ổn định, ít bị kích thích tiêu cực, nâng cao khả năng tập trung và học hỏi.
Thứ hai, thiên nhiên hỗ trợ cải thiện giấc ngủ. Trẻ sống gần không gian xanh thường có chất lượng giấc ngủ tốt hơn, sâu và đều đặn hơn – yếu tố đóng vai trò rất lớn trong quá trình phát triển não bộ, đặc biệt ở giai đoạn đầu đời.
Thứ ba, cây xanh kích thích vận động và sự sáng tạo. Không gian ngoài trời khuyến khích trẻ rời xa màn hình điện thoại, tivi để vận động, khám phá, chơi đùa và tương tác xã hội – những hoạt động nuôi dưỡng toàn diện về cả thể chất lẫn trí tuệ.
Những đứa trẻ bị “giam” trong bê tông
Điều khiến kết luận của Harvard trở nên đáng lo ngại, là nó phản ánh thực trạng phổ biến ở nhiều thành phố hiện đại – trong đó có Việt Nam. Trẻ em đô thị đang lớn lên giữa những tòa nhà cao tầng, bê tông, kính và máy lạnh, ngày càng xa rời thiên nhiên.
Nhiều khu chung cư hiện đại không còn sân chơi đúng nghĩa. Trẻ nhỏ quanh quẩn trong nhà với điện thoại, máy tính bảng. Cuối tuần, thay vì dạo chơi công viên, nhiều gia đình chọn đưa con vào trung tâm thương mại – nơi không có cỏ, không có cây, chỉ có ánh sáng nhân tạo và không khí điều hòa.
Từ lâu, các chuyên gia đã cảnh báo về tình trạng trẻ ít vận động, mắc cận thị sớm hay phụ thuộc vào thiết bị số. Giờ đây, thêm một hồi chuông được gióng lên: sự thiếu vắng thiên nhiên không chỉ ảnh hưởng thể chất, mà còn âm thầm kìm hãm năng lực học hỏi và phát triển nhận thức của trẻ.
Phụ huynh có thể làm gì?
Điều tích cực là cha mẹ không nhất thiết phải chuyển nhà ra vùng nông thôn mới có thể giúp con tiếp cận với thiên nhiên. Chỉ cần thay đổi một vài thói quen nhỏ trong sinh hoạt hằng ngày cũng mang lại hiệu quả rõ rệt:
Dành thời gian cuối tuần đưa trẻ đi dạo công viên, thăm vườn thực vật, đi bộ bờ hồ, hoặc cắm trại ngoài trời
Tạo điều kiện cho trẻ chơi ngoài trời ít nhất 30 phút mỗi ngày, kể cả chỉ trong sân nhỏ có cây
Trồng một vài chậu cây xanh ở ban công hoặc lối đi, khuyến khích trẻ quan sát và chăm sóc
Hạn chế các hoạt động trong trung tâm thương mại, thay bằng trải nghiệm ngoài thiên nhiên
Lựa chọn trường học có sân chơi rộng rãi, nhiều cây xanh và không gian học tập mở nếu có điều kiện
Trí thông minh bắt đầu từ những điều rất xanh
Trong cuộc đua trang bị kiến thức cho con, không ít phụ huynh tập trung vào các lớp học thêm, kỹ năng, chương trình giáo dục sớm… Nhưng đôi khi, một giờ vui chơi dưới tán cây, một buổi quan sát côn trùng hay đơn giản là ngồi ngắm mây trời, lại góp phần nuôi dưỡng trí tuệ và tâm hồn trẻ nhiều hơn chúng ta tưởng.
Thiên nhiên không chỉ là nơi nghỉ ngơi, với trẻ em, đó là lớp học đầu tiên, là phòng thí nghiệm sống động và là sân khấu lớn cho sự phát triển toàn diện.
Nguồn: Harvard T.H. Chan School of Public Health
Nguồn: https://www.webtretho.com/f/doc-bao-gium-ban/dai-hoc-harvard-phat-hien-tre-em-song-gan-cay-xanh-thuong-thong-minh-hon