Sáng sớm, khi mặt trời còn chưa lên khỏi dãy nhà tạm phía sau chợ đầu mối, con hẻm nhỏ nơi khu lao động nghèo đã nhộn nhịp tiếng xe đẩy, tiếng chân người, tiếng lon chai va vào nhau lẻng xẻng. Ở một góc sát bãi rác, có một cô bé đang lom khom nhặt từng món đồ thải, đôi mắt ánh lên vẻ chăm chú kỳ lạ.
Bé tên là Gạo – một cái tên nghe có phần buồn cười, nhưng lại là điều duy nhất mẹ em để lại trước khi bỏ đi biệt tích lúc em mới bốn tuổi. Gạo sống cùng bà ngoại trong một căn chòi dựng tạm, vách dán bìa carton, mái che bằng bạt rách. Ngày ngày, bà nhặt ve chai, còn Gạo phụ giúp sau giờ học. Cuộc sống nghèo nhưng đầy tình thương.
Sáng hôm đó, khi đang loay hoay bên đống phế liệu sau chợ, Gạo bỗng nhìn thấy một vật gì đó lóe lên giữa đống rác ướt nhẹp. Em tò mò bới ra – là một pho tượng Quan Âm bằng sứ, nhưng đã vỡ làm ba mảnh: phần đầu, thân và tay trái. Dù đã mẻ, bụi bám đầy, nhưng khuôn mặt vẫn hiền từ, đôi mắt khép nhẹ như đang mỉm cười.
Gạo ôm tượng vào lòng, nhẹ tay lau từng vết bẩn bằng chiếc khăn cũ. Một bác bán cá gần đó cười bảo:
“Bỏ đi con ơi, đồ vỡ rồi, có giá trị gì đâu.”
Nhưng Gạo lắc đầu:
“Con thấy bà ấy đẹp và buồn. Con đem về, biết đâu bà ngoại con sẽ vui.”
Và thế là em đặt tượng vào chiếc túi nilon cũ, cẩn thận mang về. Tối hôm đó, em dùng keo dán ba phần lại với nhau, dù còn những đường nứt rõ ràng, pho tượng vẫn đứng vững. Gạo đặt tượng trên chiếc kệ gỗ nhỏ cạnh giường, chắp tay khấn khe khẽ:
“Nếu bà là Phật thật, xin cho bà ngoại con mau hết bệnh. Nếu không, xin cho con đủ tiền mua thuốc cho bà.”
Gạo không mong gì hơn. Bà ngoại em ho dai dẳng mấy tuần nay, đêm nào cũng sốt. Tiền thuốc thì không đủ. Người lớn bảo đưa vào viện, nhưng viện xa và đắt đỏ.
Sáng hôm sau, Gạo ra chợ nhặt ve chai như thường lệ. Nhưng hôm đó, một điều lạ xảy ra. Có một người phụ nữ đứng tuổi, sang trọng, đến bên em. Bà hỏi:
“Con bé, chỗ này ai nhặt ve chai vậy?”
Gạo lễ phép đáp:
“Dạ con ạ.”
Người phụ nữ đưa ra một túi lớn đầy vỏ lon, chai nhựa, rồi mỉm cười:
“Cho con đó. Cứ mỗi ngày, ta sẽ để túi như thế ở gốc cây kia. Đổi lại, con chỉ cần giữ sạch chỗ này giùm ta.”
Từ hôm đó, đều đặn mỗi ngày, túi ve chai ấy lại xuất hiện – nhiều hơn cả số Gạo nhặt được mỗi buổi. Có hôm còn có thêm hộp sữa, gói bánh. Nhờ đó, Gạo gom đủ tiền mua thuốc cho bà. Sức khỏe bà ngoại cải thiện từng ngày.
Một buổi chiều, trời bất ngờ đổ mưa. Gạo về nhà, thấy tượng Quan Âm trên kệ có vệt nước chảy xuống từ mái dột. Em vội lấy khăn lau thì phát hiện: những vết nứt đã mờ đi. Không rõ từ lúc nào, bề mặt tượng trông liền lạc hơn hẳn. Pho tượng giờ ánh lên một vẻ sáng dịu, không còn cũ kỹ như trước.
Hôm đó, bà ngoại Gạo nói một câu mà em nhớ mãi:
“Có những thứ người ta bỏ đi vì nghĩ là vô giá trị, nhưng với người khác, nó là phép màu.”
Năm Gạo lên mười bốn, bà ngoại mất. Nhưng Gạo không cô đơn. Cô bé vẫn tiếp tục nhặt ve chai, đi học đều, giữ gìn pho tượng như báu vật. Một ngày, khi đang ngồi học trong góc chợ, có người đàn ông bước đến, đưa Gạo một lá thư.
Lá thư là từ người phụ nữ lạ từng cho ve chai. Bà là một doanh nhân, từng tuyệt vọng vì mất con gái trong tai nạn. Nhìn thấy Gạo ôm pho tượng hôm nào, bà cảm nhận được điều gì đó – một sự gắn kết, một niềm tin. Trong thư, bà viết:
“Ta đã làm thủ tục để con được nhận học bổng toàn phần. Ta không cần gì ở con, chỉ mong con giữ trái tim trong sáng ấy, và đừng bao giờ đánh mất lòng tin vào điều tử tế.”